Retro. Tak zaczęła się liga

93 lata temu na stadionie przy ulicy Wodnej w Łodzi rozegrano pierwszy w historii mecz Polskiej Ligi Piłki Nożnej: Klub Turystów – ŁKS.

Derby Łodzi rozegrane 3 kwietnia 1927 roku, w obecności czterech tysięcy widzów wygrał ŁKS 2:0 (2:0), po dwóch golach Jana Durki. Durka mógł mieć hat-tricka, ale nie strzelił rzutu karnego – obronił Alfred Lass. Z jedenastu metrów nie strzelił też Aleksander Kubik (Klub Turystów), który nie trafił w bramkę.

Tak spotkanie opisał korespondent „Przeglądu Sportowego”: „Mistrz zawiódł kompletnie, co prawda Karasiak (Władysław – przedwojenny reprezentant Polski) nie grał, gdyż siedzi w pace, no i Wieliszek od początku statystował, mając niewyleczoną kontuzję z ubiegłego tygodnia, ale to jeszcze nie usprawiedliwia. Jedynie Lass i Kubik starali się.”

Stadion przy ulicy Wodnej w śródmieściu Łodzi już nie istnieje. Na jego miejscu leży głaz, na którym umieszczono tablicę informującą o tym wydarzeniu. W odsłonięciu tablicy uczestniczył m.in. Jan Tomaszewski.

Kim byli uczestnicy pierwszego spotkania w historii polskiej ligi?

KLUB TURYSTÓW ŁÓDŹ

ALFRED LASS (1910 – 1973) – trzy sezony dla „Turystów” (1926-28). Najmłodszy ligowiec w szeregach Klubu Turystów. Po wojnie ślusarz i robotnik w fabrykach włókienniczych.

ALEKSANDER KUBIK (1900 – 1948?) – pochodził z Pabianic, jest wychowankiem PTC. Grał też w ŁKS (dwa lata) i cztery lata w „Turystach”. Pierwszy piłkarz w historii ligi, który nie wykorzystał rzutu karnego. Po wojnie osiadł w Szczecinie – zginął w niewyjaśnionych okolicznościach.

ARTUR MARCZEWSKI (1896 – ?) – grał w pierwszym meczu reprezentacji Polski w Budapeszcie (1921). Łodzianin, przez cztery lata związany z Polonią Warszawa, potem wrócił na stare śmieci. Był też przedwojennym arbitrem piłkarskim. W 1945 roku prawdopodobnie aresztowany przez Rosjan w Tomaszowie Mazowieckim. Dalsze jego losy są nieznane.

ARTUR HINTZ (1897 – 1955) – związany z Klubem Turystów przez całą karierę, rozstał się z ekipą w dość burzliwych okolicznościach. W czasie wojny służył w niemieckim wojsku, zmarł w RFN.

KAROL BERSCH (1900 – po 1976) – wychowanek Unionu Łódź, autor pierwszego ligowego hat-tricka dla „Turystów”. Zagrał w siedmiu meczach. Po wojnie mieszkał w NRD, potem przeniósł się w okolice Hamburga. Brak dokładnej daty śmierci.

JÓZEF KULAWIAK (1900 – 1985) – cztery lata związany z klubem (1926-29). Po wojnie pracował jako księgowy w Łodzi, był też sędzią niższych klas.

ALFONS MICHALSKI (1907 – 1986) – z Klubem Turystów, a potem Union Touring związany przez 16 lat. W czasie okupacji zmienił nazwisko na Michler. Młodszy brat Bronisława, także piłkarza „Turystów”.

STANISŁAW WALTER (1898 – ?) – wywodził się z łódzkiego Widzewa, dla „Turystów” 14 spotkań, 4 gole. Brak informacji o jego powojennych losach.

TEODOR WIELISZEK (1898 – 1952) – jeden z najlepszych łódzkich piłkarzy okresu międzywojennego. Jednokrotny reprezentant Polski. W trakcie okupacji osiadł we wschodnich Niemczech, tam też zmarł.

STEFAN KUBIK (1898 – 1976) – starszy brat Aleksandra. W czasie I wojny światowej przebywał w Rosji, gdzie był gwiazdą w mieście Orzeł. Występował m.in. przeciwko reprezentacjom Moskwy, Tuły i Petersburga. Grał w ŁKS i Klubie Turystów. Po wojnie pracownik urzędu skarbowego.

ALFRED HERMANS (1900 – ?) – wychowanek Unionu Łódź, grał w Polonii Warszawa, a potem w Klubie Turystów. Ponoć nigdy nie prał skarpetek, zawsze zakładał świeże. Prawdopodobnie wcielony do Wehrmachtu, zaginął na froncie wschodnim po 1942 roku.

ŁKS ŁÓDŹ

JÓZEF MILA (1907 – 1988) – pierwszy mecz w lidze przypadł na jego 20. urodziny. Najlepszy bramkarz ŁKS w okresie międzywojennym, zagrał w lidze 95 spotkań. Po wojnie ukończył Uniwersytet Łódzki i został prawnikiem.

WAWRZYNIEC CYL (1900 – 1974) – legenda ŁKS, z którym jako zawodnik był związany 16 lat. Olimpijczyk z Paryża (1924), trzykrotny reprezentant Polski. Po wojnie był działaczem piłkarskim i księgowym.

ANTONI GAŁECKI (1906 – 1958) – kolejna legenda ŁKS. Postać, której życiorys mógłby posłużyć za scenariusz do filmu. Przedwojenny olimpijczyk (1936) i uczestnik pamiętnego meczu z Brazylią podczas mundialu w 1938 roku. W czasie wojny internowany na Węgrzech wraz z drużyną Junaka Drohobycz. Przez Jugosławię (grał w HASK Zagrzeb), Turcję i Palestynę trafił do armii generała Andersa. Walczył pod Tobrukiem i Monte Cassino. Koniec wojny zastał go w Anglii. Po wojnie „gnębiony” przez komunistyczne władze – zmuszony do rezygnacji z funkcji piłkarza, a potem trenera ŁKS. Tuż przed jego śmiercią, ŁKS sięgnął po pierwszy tytuł mistrzowski. Jego ostatnią wolą było, by kondukt z ciałem przeszedł rundę honorową wokół stadionu ŁKS. Komuniści nie zgodzili się i na to, ponoć przeszkadzało im, że na czele konduktu szedł ksiądz…

JÓZEF MIKOŁAJCZYK (1903 – 1946) – w lidze trzy sezony (1927, 1928, 1930). Był kupcem.

ANTONI TRZMIEL (1905 – 1964) – przez całą przygodę z futbolem wierny ŁKS, w którym według oficjalnych źródeł wystąpił 122 razy. Po wojnie pracował jako mechanik w zajezdni tramwajowej.

KAZIMIERZ JASIŃSKI (1902 – 1972) – przez 10 lat związany z ŁKS (1923-33). Zmarł w podłódzkich Poddębicach.

JAN DURKA (1903 – 1958) – bohater pierwszego meczu, z ŁKS związany przez 13 lat (1921-34). Po wojnie pracował jako monter urządzeń elektrotechnicznych. Jego syn, Jerzy, także grał w ŁKS.

STEFAN SOWIAK (1907 – 1959) – wychowanek WKS Łódź, przez 12 lat w klubie z Alei Unii Lubelskiej.

KAROL MILLER (1899 – 1956) – wychowanek „Turystów”, przez osiem lat związany z ŁKS. W 1942 roku wyjechał do Niemiec, powołany do Wehrmachtu. Zmarł w Niemczech.

ZYGMUNT LANGE (1900 – 1971) – w ŁKS pięć sezonów (1921-23, 1925, 1927). Prężnie działał także w hokeju na lodzie i tenisie stołowym, a w 1934 roku został wybrany prezesem Polskiego Związku Tenisa Stołowego. Kawaler Krzyża Orderu Odrodzenia Polski (1965 rok), więzień obozów koncentracyjnych.

ANTONI ŚLEDŹ (1901 – 1979) – zanim zagrał w lidze, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Dziewięć lat w ŁKS, zaliczył jeden mecz w reprezentacji. Jego młodszy brat Jan, także grał w I lidze w barwach biało-czerwono-białych.

Artykuł powstał na podstawie 51. tomu Encyklopedii Piłkarskiej Fuji, autorstwa Andrzeja Gowarzewskiego.

Grzegorz Ziarkowski