„Wilk” Marka Hłaski. Dwudziestolecie międzywojenne, Marymont i piłka

Książka, która ujrzała światło dzienne dopiero w 2015 roku. Z kolei w moje ręce trafiła ostatnio.

Jest szczególną pozycją przypisaną autorowi takiego opowiadania jak „Pętla”. Maszynopisy niepublikowanej powieści znalazł bowiem student polonistyki Radosław Młynarczyk, akurat przymierzający się do napisania pracy dyplomowej. On zresztą odpowiadał później za opracowanie i przygotowanie do druku „Wilka”, którego wydały Iskry. Tyle w skrócie o kulisach wydobycia materiału, dzięki któremu początkowo zakładane (dawno temu) ukazanie się książki znalazło swój szczęśliwy finał.

Moją uwagę przykuła właściwie od pierwszej linijki. Hłasko z niezwykłym rozmachem opisał starą Warszawę na przykładzie Marymontu. Uczynił wręcz z tego stołecznego miejsca bohatera równoległego – można stwierdzić z dużym przekonaniem. Poświęcił w założeniu tłu niemal tyle samo uwagi, co rodzinie Lewandowskich, której losy przedstawił. Przybliżył czytelnikom świat dawnych zasad, lokalnej kultury, ulotnych chwil szczęścia i żmudnej egzystencji. Poprzestanę jednak na skąpym opisie tej lektury, powoli przechodząc do głównej części programu.

Piłka nożna też pojawia się we fragmentach „Wilka”. Takie smaczki nie mogą zostać pominięte. Mam więc kilka cytatów, które pozwolę sobie zamieścić.

Pierwszy jest ze strony numer 9 i dotyczy ulicy Potockiej; przypisy zamieszczone wraz z cytatem pochodzą z książki:

„Było także boisko sportowe, założone przez tak zwane dobre panie z Koła Polek, gdzie RKS Marymont rozgrywał mecze piłki nożnej z Makabi, rozgrywał nie tylko za pomocą piłki. Drużyna żydowska wychodziła po meczu na czworakach, a w następną niedzielę rewanżowała się analogicznie w rodzinnej Falenicy czy Otwocku”.

Koło Polek – kobieca organizacja patriotyczna udzielająca pomocy polskim żołnierzom. Z czasem działalność zgromadzenia objęła także wspieranie inicjatyw edukacyjnych i kulturalnych.
RKS Marymont – założony w 1911 roku klub piłkarski, związany ze środowiskiem socjalistycznym.
Makabi Warszawa – żydowski klub sportowy założony w 1915 roku.

Drugi zaczyna się na stronie numer 25:

„Najczęściej jednak grali w piłkę, czyli w kopanego. To trzeba rozumieć jak najbardziej dosłownie: czyjaś bosa noga wykopywała piłkę w niebo. Ze szmat piłkę, obwiązaną sznurkami i drutami, skopaną jak los ludzki na tej ulicy, ulicy, dla której nawet słońca było szkoda”.

Trzeci pochodzi ze strony nr 39. Krótkie pytanie nauczyciela do uczniów:

„A teraz powiedzcie: umiecie w piłkę grać? I zaraz Rysiek o fenomenie Zamora, że niczego więcej by nie chciał, tylko bronić tak jak on, potem rozchmurzony Felek, że Kałuża słabiej jakoś w tym roku gra i nie wiadomo, czy RKS Marymont nie wygra w niedzielę z Kolejarzem Pruszków…”.

Ricardo Zamora Martínez (1901-1978) – hiszpański piłkarz grający na pozycji bramkarza.
Józef Kałuża (1896-1944) – polski piłkarz grający na pozycji napastnika.
Kolejarz Pruszków – założony w 1923 roku klub piłkarski, dziś: Znicz Pruszków.

Marymont był dwukrotnie reaktywowany przez swoich sympatyków: w 2011 i w 2016 r. Obecnie występuje w warszawskiej B-klasie (grupa III). Mecze w roli gospodarza rozgrywa na bocznym boisku Hutnika Warszawa, którego obiekty w ostatnich latach przeszły gruntowny remont. Wczoraj drużynie tej udało się wygrać 2:1 z Victorią Warszawa. W tabeli zajmuje 3. miejsce po szesnastu kolejkach. Ma 34 punkty na koncie.

O klubie tym wspominał trzy lata temu Darek Kimla w zestawieniu derbowych meczów Warszawy. Wzmiankę można znaleźć tutaj.

Zdolności pisarskie Marka Hłaski są bezsprzeczne, a sama powieść „Wilk” jest w mojej ocenie bezcenna, wchodząc w tym miejscu z epilogiem… Żaden ze mnie krytyk, ale pochłonęła mnie od pierwszej strony. Krótko mówiąc – przepadłem.

Paweł Król